Koronavirüs insanlığın en büyük sınavlarından biri olmayı sürdürüyor. Bu sürede ‘o iş öyle olmaz’ dediğimiz
ne varsa ‘öyle de olabildiğini’ yaşayarak öğrenmek zorunda kaldık. Uzaktan eğitim, bunların en önemlilerinden.
Peki bu dönemde çocukların uyku düzenini nasıl koruyacağız?
Özel okul ya da devlet okulu olması ya da kaçıncı sınıfta olduğu fark etmez; çocuğunuzun bir okul günü artık salgından önceki dönemden çok daha farklı. Birçok çocuk için her gün veya haftanın sadece birkaç günü evden derse girmek, sabahları biraz daha fazla uyumak anlamına geliyor. Yolda geçirilecek bir zaman, yakalanacak bir servis ya da toplu taşıma aracı, yetişilecek bir ders zili yok. Öncesinde okul forması giymeleri ya da kendilerine baştan ayağa çekidüzen vermeleri gerekmiyor. Çoğu zaman üstleri düzgün görünse de altlarında hâlâ pijama olabiliyor. Evde çalışan ebeveyn sayısı da arttı. O evlerde çocukları güne erken başlamaya teşvik edecek bir otoriteden söz etmek de zorlaşabiliyor. Peki çocukların bir okul gününde geç saatlere kadar uyumasına izin verilebilir mi? Ne kadar geç, çok geçtir? Ve okul çağındaki çocuklar için sağlıklı uyku miktarı nedir?
Dersten 1 saat önce uyanmalı
Uyku, normal büyüme ve gelişmenin hayati bir bileşeni. Fiziksel sağlık üzerinde olduğu kadar genel akıl sağlığı ve mutlulukta da önemli bir rol oynuyor.
Bir çocuğun ne kadar uykuya ihtiyacı olduğu ise yaşına bağlı olarak değişiyor. Ancak yine de uyku araştırmacılarının üzerinde fikir birliğine vardığı süreler var. Onlar 6-13 yaş için 9-11 saat, 14-17 yaş için 8-10 saat uykunun ‘yeterli dinlenme’ sağlayabileceğini söylüyor.
İyi haberi yukarıda verdik: Artık giyim kuşam ve ulaşım için gerekli süreye ihtiyacımız olmadığı için çocukların saatler önceden uyanıp karanlık havada yollara düşmesine de gerek yok. Ama bu, dersten önce hayata başlamak ve günlük rutinleri yerine getirmek için gerekli sürenin de ‘yatağa gömülmesi’ anlamına gelmemeli. İşte çocuğunuzun anlamakta ya da uymakta en zorlanacağı kısım burası. Bu konuda kuralı net koymanız gerekiyor: Uyanmak, elini yüzünü yıkamak, dişlerini fırçalamak, kahvaltı etmek ve en azından vücudunun üst yarısına doğru düzgün bir şeyler giymek için ilk dersten en az yarım saat, ideal olarak da 1 saat önce yataktan kalkmış olmalı.
Güne daha geç başlamanın faydaları da var
Peki çocuğunuz artık eskisi kadar erken kalkmıyor diye endişelenmeli misiniz? Aslında hayır, o kadar da değil. Çünkü araştırmalar uyku eksikliğinin çocukların bilişsel işlevlerini ve davranışlarını etkileyebileceğini gösteriyor.
Sabaha kadar dışarıda olduğunuz, yiyip içtiğiniz, eğlendiğiniz bir gecenin ertesi gününü hatırlayın; uzandığınız yerden kalkmak ölüm gibi gelir. İşte çocuklar da yatakta geçirdikleri önemli saatleri kaybettiklerinde aynı olumsuz etkileri hissediyor. Uzaktan eğitimin bir avantajı yatakta geçirilen zamanı artırarak çocukların daha dinlenmiş uyanmasını sağlaması.
Bir diğer artısı da her sabah evde yaşanan o hummalı trafiği azaltması tabii. Çocuklu ailelerin klasik cümleleri “Hadi oğlum/kızım”, “Her şeyini aldın mı”, “Ödevini unutma”, Üstünü sıkı giyin” ve diğerleri bir süreliğine iptal! Yani ortalıkta eğitim çavuşu gibi dolanmanıza gerek yok. Kabul edelim, bu durum eve de ekstra bir huzur getiriyor.
Bu dönemin sizin için olduğu kadar onlar için de psikolojik yükü ağır, zor günler olduğunu da unutmamak gerek tabii. Çocuklarınıza, en azından işlerin yolunda gidip gitmediğini anlayacak kadar, bir alan ve zaman verin. Yani ödev takiplerini, derse giriş çıkışlarını, uyanıp uyuma ve kendilerine ayıracakları vakit ayarlarını tamamen onların sorumluluklarına havale edin.
Bir çocuk çok uyuyabilir mi?
Çocukların fazladan uyumasına izin vermenin çok sayıda faydası bulunuyor ama bunun bir sınırı da var elbette. Düzenli olarak yaşları için gereken zamandan çok daha uzun süre uyumaları bir depresyon belirtisi olabilir ve böyle bir durum varsa mutlaka bir uzmanla görüşülmeli. Bitmedi! Uyku süresi kabul edilen sınırlar içindeyse de bu düzenin tutarlılığı önemli.
Uyku, beyin işlevi için önemli ve özellikle bilgisayar başında geçirilen süre uzadığında dikkati artırmaya yardımcı oluyor. Yani çocuğun sabahları yatakta daha fazla zaman geçirmesine izin veren ancak uyanma saatlerinde tutarlılık sağlayan bir uyku rutini oluşturmak şart. Hafta sonları normalden biraz daha fazla uyunabilir ancak bu süre de iki saatten fazla sapmamalı.
