Bütün gün koşturmuşsunuz, gece şöyle oturmuş ya da uzanmışsınız, nihayet hareket etmeden durabileceksiniz. Fakat o da ne! Üstünüzde öyle rahatsız edici bir his var ki bacaklarınızı kıpırdatmazsanız geçmeyecek.
Evet, belki bu tatsız hissi geçici olarak hafifleteceksiniz ama bunun sonu gelmeyecek ve uyku durumunuzu altüst edecek. Sizi senaryo özetini okuduğunuz bu gerilim filmimizin başrol oyuncusuyla tanıştıralım:
Karşınızda huzursuz bacak sendromu!
1685’te bu hastalığa dair ilk tanımlamayı yapan Thomas Willis ve 1945’te bunu ayrı bir klinik sendrom olarak bildiren Karl-Axel Ekbom adlı doktorlara atıfla Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinen bir bozukluk bu. Hem kadınları hem de erkekleri etkiliyor, her yaşta başlayabiliyor ve genellikle yaşlandıkça kötüleşiyor.
Tüm Uyku Tıbbı ve Araştırmaları Derneği (TUTDER) hastalığın tam tanımını şu şekilde yapıyor: “Otururken ve yatınca bacaklarda olağandışı bir rahatsızlık hissiyle kendini gösteren; genellikle hastalar tarafından tam olarak ifade edilemeyen ancak uyluk, bacak ve ayaklarda, hatta bazı hastalarda kollarda ürperme, kaşınma, ağrıma, ezilme, yanma, karıncalanma olarak ifade edilebilen; bazı hastalarda kas krampı veya uyuşmayla karıştırılabilen bir hastalıktır.”
Sonuç olarak uyku kalitesini bozup gündüz uykululuk haline yol açabilen bu huzursuzluk hissi, bir süre uzanıldığında veya oturulduğunda yani hareketsiz kalmayla ortaya çıkıyor. Şikâyetler akşamları artıyor, hareket edince azalıyor. Öyle ki bazı kişiler önleyemedikleri bir hareket etme isteğinden bahsediyorlar. Belirtiler kendini bacaklarda hafif yakınmalardan hayattan zevk alamama noktasına kadar genişleyen bir yelpazede gösterebiliyor.
Hastaların yüzde 80’inde uykuda periyodik bacak hareketi bozukluğu adı verilen bir başka rahatsızlık daha görülüyor.
Neden oluyor?
Hastaların çoğunda huzursuz bacak sendromuna neden olan faktörün ne olduğu tespit edilemiyor. Uzmanlar beyinde dopamin (duygusal tepkilerin kontrolünde rol oynayan, vücutta doğal olarak bulunan ve beyne sinyaller ileten bir kimyasal) seviyesinde dengesizlik olmasını sorumlu tutuyor. Hastalığa neden olan genin bulunmasıyla birlikte ailesel geçiş de tespit edilmiş durumda.
Şikâyetleri artıran şeyler arasında stres, gebelik veya hormonal değişiklikler de sayılıyor. Bazı kadınlar gebeliğin özellikle son üç ayında bu rahatsızlıkla tanışabiliyor ve doğumdan bir ay sonra yakınmaları azalıp kaybolabiliyor.
Sizde var mı?
Huzursuz bacak sendromu tanısı için bir kan laboratuvar testi yok. Teşhis koyabilmek için genellikle uyku testi de yapılmıyor. Ancak daha önce bahsettiğimiz ve çoğunlukla bu hastalığa eşlik eden periyodik bacak hareketi bozukluğu sendromunu tespit etmek için uyku testi öneriliyor. Ama TUTDER uzmanlarının hazırladığı mini test sayesinde huzursuz bacak mağduru olup olmadığınızı anlayabilirsiniz:
- Otururken veya uzanırken bacaklarınızda tanımlayamadığınız kötü bir his oluyor mu? Bu his nedeniyle bacaklarınızı hareket ettirmek zorunda kalıyor musunuz?
- Bacaklarınızı hareket ettirmek bu yakınmalarınızı azaltıyor mu?
- Bu yakınmalarınız günün ilerleyen saatlerinde daha fazla mı oluyor?
- Gündüz uykunuz geliyor mu? Kendinizi uykusuz hissediyor musunuz?
- Uykuda bacaklarınızı veya kollarınızı ritmik olarak hareket ettirdiğiniz söyleniyor mu?
- Ailenizde huzursuz bacak sendromu tanısı konmuş kimse var mı?
Tedavi mümkün mü?
Tedavi sürecinde daha çok yaşam tarzı değişikliği önerileri ve ilaçlar ön plana çıkıyor. Bazı bulantı ilaçlarının, çoğu depresyon ilacının, kalsiyum kanal blokajı yapan ilaçların (tansiyon ve kalp hastalarında kullanılıyor) sendromu kötüleştirdiği biliniyor.
Uzmanlar bazı ağrı kesici ilaçların işe yarayabildiğini, ılık banyo ve masajın şikâyetleri azaltabildiğini, sıcak ya da soğuk (veya dönüşümlü olarak her ikisi) kompres uygulamanın bacaklardaki rahatsızlık verici hissi azaltabildiğini söylüyor. En önemli tavsiye ise sitemizin ‘İdeal Uyku’ bölümünde bulabileceğiniz genel ‘uyku hijyeni’ kurallarına uymak…
