Uzmanlar, birkaç dakika içinde derin uykuya dalmanın her zaman iyi bir şey olmadığı konusunda uyarıyor. Çünkü çabuk uyumak, uyku yoksunluğunun bir işareti olabilir.
Biz genelde uykuya dalamama sorunları üzerine konuşuyoruz, öyle değil mi? Bilimsel araştırmalar da daha çok uykusuzluğa yoğunlaşıyor, bu sorunun nasıl giderileceğine kafa yoruluyor. Belki siz de bunlardan mustaripsiniz; biri size gelip “Yastığı görünce uyumaya başlıyorum” ya da “Yattığım gibi uyumuşum” dediğinde özeniyorsunuz.
Peki size aslında hızla uykuya dalmanın da bir sağlıksızlık işareti olduğunu söylesek şaşırır mısınız? Ama evet, yanlış duymadınız! Uyku tıbbı uzmanlarına göre 5 dakika içinde uykuya dalmak, genellikle ciddi bir uyku yoksunluğunun işareti olarak kabul ediliyor.
Bilim insanları, 18-64 yaş arası yetişkinlerin her gece 7-9 saat uyumayı hedeflemelerini öneriyor. Bu tavsiyeye rağmen, istatistikler her 5 kişiden 1’inin yetersiz uyuduğunu itiraf ettiğini ortaya koymakta. Bu bilgilerine yanı sıra bulgular, 5 dakikadan kısa sürede uyuyakalanların da çeşitli nedenlerden dolayı yoğun yorgunlukla boğuşmakta olabileceğini gösteriyor.
Uykuya Dalmak İçin İdeal Süre Nedir?
Düşük kaliteli uykunun; beyin aktivitesi, hormon dengesi, bağışıklık tepkisi ve metabolizma gibi temel vücut fonksiyonlarına müdahale ederek sağlığımıza zarar verebileceğini biliyoruz. Bu bozulma bilişsel becerilerimizi, ruh halimizi, fiziksel sağlığımızı ve nihayetinde genel sağlığımızı olumsuz etkileyebiliyor. Tedavi yoluna gidilmez ve uzun vadeli bir sorun haline gelirse diyabet, kalp hastalığı ve depresyon gibi kronik rahatsızlıkların riski de artabiliyor.
Bir kişinin uykuya dalmasının ne kadar sürdüğü, uzmanlar tarafından ölçülen ‘uyku başlangıç gecikmesi’, yani ‘tam uyanıklıktan uykuya geçiş için geçen süre’ olarak biliniyor. Bilim insanları bu aşamada 5 dakikadan daha az bir sürenin kişinin ‘ciddi’ bir endişe düzeyi taşıdığına işaret ettiğini belirtiyorlar. Onlara göre bu evredeki ‘sağlıklı’ ölçüt, 5 ile 20 dakika arası.
Peki kendi uyku başlangıç gecikmenizi nasıl değerlendirebilirsiniz? Bunun için çeşitli ev tabanlı yöntemler var ancak elbette klinik değerlendirmelerin kesinliğinden yoksunlar. Dolayısıyla bu konuda bir doktora başvurmanız gerekiyor.
Çok Hızlı Uykuya Dalmak Narkolepsi Belirtisi Olabilir
Uzmanlara göre çok hızlı uykuya dalmak, narkolepsi gibi ciddi tıbbi rahatsızlıkların belirtisi de olabilir. Ancak bunun tam tersi de iyi bir durum değil. Çünkü uykuya dalmanın 20 ila 30 dakikadan fazla sürmesi, uykusuzluğa işaret edebiliyor.
Uyku yoksunluğu çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabiliyor ve ele alınmadığı takdirde önemli bir soruna dönüşebiliyor. Bu sorunun tetikleyicileri kişiden kişiye değişmekle beraber, bazı yaygın nedenlerini şöyle sıralamak mümkün:
- Çevresel sorunlar: Gece gürültüsü, telefon, TV ve tabletlerden gelen ekran ışığı ve dışarıdan gelen ışık, vücudunuzu uykuyu geciktirmesi için kandırabilir.
- Yaşam olayları: Uyumaya çalışırken kendinizi dikkatiniz dağılmış, stresli veya hayatınızda olan bir şey hakkında endişeli hissedebilirsiniz. Bu da rahatlama yeteneğinizi etkileyebilir.
- Düşünme döngüsü: Yeterince uyuyamamakla ilgili endişeli düşünceler sıkıntıya neden olarak rahatlamanızı ve uykuya dalmanızı engelleyebilir. Bu bir kısırdöngü haline gelebilir.
- Yaşam tarzı seçimleri: Uyku konusunda düzenli bir rutine sahip olmamak gibi kötü alışkanlıklar geliştirmek, sorunlara neden olabilir.
- Akıl ve ruh sağlığı: Depresyon, anksiyete, şizofreni, kronik ağrı sendromu veya psikoz içeren durumlarda uyku dengesi bozulabilir.
- Uyku bozuklukları: Obstrüktif uyku apnesi, burun tıkanıklığı veya horlama gibi sorunlarda uyku dengesi bozulabilir.
- Diğer tıbbi durumlar: Alzheimer hastalığı, kanser, felç, tip 2 diyabet ya da yüksek tansiyon gibi hastalıklarda uyku dengesi bozulabilir.
Kronik uyku yoksunluğu kalp hastalığı, felç, obezite, yüksek tansiyon, depresyon ve Alzheimer gibi çok sayıda ciddi fiziksel ve ruhsal sağlık sorunuyla ilişkilendirilmiş durumda. Ancak uyku tıbbı uzmanlarının bu noktada çok önemli bir uyarısı var: “Bireyler buna katlanmak zorunda değildir; sorun genellikle ciddileşmeden önce yönetilebilir.”
Kaynaklar:
https://www.sleephealthfoundation.org.au
https://www.sleepfoundation.org
https://www.getsurrey.co.uk
https://www.medscape.co.uk
https://www.nhs.uk
