2020 bize nurtopu gibi bir dert de verdi: COVID-19. Hastalığın sadece kendisi değil yaşattığı stres ve huzursuzluk ortamı da uyku kaçırıyor. Pandemi uykuyu nasıl etkiler ve bununla nasıl başa çıkılır, anlatıyoruz.
2020 gerçekten unutulmaz bir yıl oldu! COVID-19 salgını tüm dünyayı fena vurdu, mücadele hâlâ sürüyor. Her salgın hastalık gibi bunun da çok çeşitli kişisel, toplumsal ve küresel sonuçları var. İnsanlar birbirleriyle doğrudan teması azalttı, evlerine hapsoldu, sadece sosyal mesafeyi koruyarak veya iletişim teknolojisi aracılığıyla sosyalleşmeye zorlandı. Bu, büyük ve eşi görülmemiş bir davranış değişikliğiydi.
Araştırmalar gösterdi ki önceki yaşamımıza ters düşen tüm bu farklılıklar, karantina sırasında uyku kalitesinin kötüleşmesine de yol açtı. Bu bozulma kendini çoğunlukla uykusuzluk olarak gösterdiği için, insomniadan hareketle ‘COVIDsomnia’ adıyla anılır oldu. Tabii gece uykusundan mahrum kalmanın üstesinden gelmek için gündüz uykuları arttı; insanlar normal hayatlarında en yüksek performansı gösterdiği saatlerde esneyerek gezen zombilere dönüştüler.
Bu arada, bazı faktörlerin uyku alışkanlıklarındaki değişiklik yapısını değiştirdiği ya da riski artırdığı da görüldü. Örneğin daha geç yatma ve uyanma saatine geçiş gençlerde yetişkinlerden, kadınlarda da erkeklerden daha fazla görülüyordu.
İyileştikten sonra bile geçmiyor
Sadece karantina değil tabii, hastalığın kendisi de uyku bozukluklarının ortaya çıkmasına neden oldu. Mesela bir vaka raporu, COVID-19 enfeksiyonunun uykusuzluğa ve enfeksiyonun azalmasıyla düzelen huzursuz bacak sendromuna yol açtığını ileri sürdü. Çok sayıda COVID-19 hastasının iyileştikten sonra bile uyku bozuklukları yaşadığını gösteren çok sayıda klinik gözlem de var.
Durum çok yeni olduğu için henüz COVID-19’la uyku bozuklukları arasındaki ilişkiyi açıklayan bilgi kaynağı çok az. Ama tabii ki uzmanlar meseleye tamamen duyarsız değil. Araştırmalar son hızla devam ediyor. Şikâyetleri pandemi döneminde artanlara ise şimdilik kaliteli uyku için genel önerileri dikkate almaları söyleniyor.
