İnsanların kendine yazdığı mektuplar
“Rüyamda seni gördüm, bir arayayım dedim” cümlesi hepimize tanıdık. Ama aslında, eski sevgili ya da aranızın limoni olduğu dostla yeniden ilişki kurma çabanızdan çok daha fazlasını içeriyor. Çünkü sırlarını hâlâ koruyan, herkesin başına gelen ve çok sıradışı bir dünyadan söz ediyoruz.
Rüya, genel olarak uyku sırasında meydana gelen halüsinasyon deneyiminin adı. İnsanlık tarihi boyunca gizemli doğasıyla bağlantılı olarak hem yaratıcı hem de deneysel, sayısız inanç, korku ve varsayım doğurmuş bir uyku fenomeni. Rüyaları sınıflandırmaya yönelik çabalar, bugüne kadar hep yetersiz kalsa da geçmişten bugüne gerçekliğin yansımaları, kehanet kaynakları, iyileştirici bir deneyim yöntemi veya bilinçdışı faaliyetlerin kanıtı olarak görüldüler.
Rüya görmek, bildiğimiz anlamda ‘doğrudan gözlem’ pratiklerine meydan okuyan bir olay. Her rüya aynı zamanda kişisel bir belge, insanın kendine yazdığı bir mektup. Bu nedenle zaman zaman rüyaların, insanların gözlemlenebilir davranışlarından çıkarılması gerektiği söylendi. Dahası, gözlemsel yöntem ve amaçların, rüyalar hakkında çıkarılacak sonuçları açıkça etkileyip etkilemeyeceği de hep tartışma konusu oldu.
Ama bugüne kadar yapılan araştırmalardan çıkan ilginç sonuçlar var elbette. Örneğin evinde uyanan insanlardan toplanan rüya raporları, laboratuvar deneklerinden gelenlere göre daha açık cinsel ve duygusal içerik sergiledi. Sabah rüyalarının raporları genellikle gece erken toplananlardan daha zengin ve daha karmaşıktı. Uyanır uyanmaz anlatılan rüyayla uzun uyanıklık döneminden sonra anlatılan arasında farklar oluyordu. Kişilerin rüyalarının uzunluğuna ilişkin tahminleri ve buradan yapacağımız çıkarımla, rüyaların gerçek uzunluğu da büyük ölçüde değişkendi.
Ama şurası bir gerçek: Rüyalar tipik olarak gerçekliğe sadık, yani temsil edici oluyor. Nadiren soyut veya sürrealist olarak tanımlanıyorlar. Çok kısa olanlar dışında, sıradan fiziksel ortamlarda geçiyorlar ve bunların yaklaşık yarısı rüya görene tanıdık yerler oluyor. Ortamın egzotik veya tuhaf olduğu çok nadir dile getiriliyor. Başta da dediğimiz gibi burası bambaşka bir dünya. Daha bunun kâbusu var, berrak (lucid) rüyası var, tekrarlanan rüyası var… Tüm bunlar için de özel bir bölümümüz var. Daha fazlası için ‘Rüyalar ve Masallar Âlemi’ bölümümüzde buluşalım.
