Uyku çoğunlukla beden ve ruh sağlığımıza birçok fayda sağlar. Ancak aşırıya kaçmak sağlık riskleri yaratabilir ve altta yatan bir rahatsızlığa işaret edebilir. İşte bu konuda bilmeniz gerekenler…

Yeterli ve iyi uyku; zihinsel ve fiziksel sağlığımız, yaşam kalitemiz ve genel esenliğimiz söz konusu olduğunda en önemli faktörlerden biri. Doğru uyku sadece yenilenmiş ve güne hazır hissettirmekle kalmıyor; aynı zamanda öğrenmeyi geliştiriyor, kalp ve kan damarlarının kendilerini onarmasına yardımcı oluyor, açlık hormonlarının sağlıklı bir şekilde dengelenmesini sağlıyor ve bağışıklık sistemine yardımcı oluyor.

Çoğu yetişkin için her gece 7-9 saat uyku yeterli ancak yaşınız, aktivite düzeyiniz ve sağlığınız bu hedefi her iki yöne de kaydırabiliyor. Uyku yoksunluğu yaygın bir sorun ama çok fazla uyumak da endişelenilmesi gereken bir durum. Peki ama ne kadar uykuya fazla demeliyiz? Uzmanlar aşırı uykuyu 24 saatlik süre içinde 9 saatten fazla uyumak olarak tanımlıyor.

Stresli bir haftadan ya da yoğun bir seyahatten çıktığınızda veya vücudunuz soğuk algınlığıyla mücadele ederken, muhtemelen bu başınıza gelmiştir. Uyku bozuklukları uzmanı ve ABD’deki Teksas Üniversitesi Southwestern Tıp Merkezi’nde doçent olan Safia Khan, bu durumlarda fazla uyumanın normal olduğunu söylüyor. Khan, “Eğer sadece uykunuzu almak için geç saatlere kadar uyanık kalıyorsanız, buna dinlenme uykusu denir” diyor: “Ama bunu alışkanlık haline getirdiğinizde ve her gün 8 ya da 9 saatten fazla uyuduğunuzda bu aşırı uykudur.”

Aşırı Uykuya Ne Sebep Olur?

  • Aşırı uyku genelde altta yatan bir uyku bozukluğu veya başka bir rahatsızlığın sonucudur. Khan, “Aşırı uyku, bir teşhisten çok bir semptomdur” diyor.
  • Ohio Eyalet Üniversitesi Wexner Tıp Merkezi’nde uyku bozuklukları programı direktörü olan Ulysses Magalang, şöyle özetliyor: “Bir kişi gecede 9 saatten fazla uyuduğunu söylediğinde ilk baktığımız, bunun bir ilacın etkisi veya tıbbi, psikiyatrik, nörolojik bir bozukluk olup olmadığıdır. Sebep bunlar değilse uyku bozukluğu olabilir.”
  • Araştırmalara göre aşırı uyku en sık aşağıdaki sağlık sorunu koşullarında ortaya çıkıyor: 
  • Obezite
  • Kalp hastalığı
  • Diyabet
  • Huzursuz bacak sendromu
  • Bruksizm (diş gıcırdatma veya sıkma)
  • Kronik ağrı
  • Uyku bozukluğu (uyku apnesi, insomnia, narkolepsi gibi)
  • Hipotiroidizm
  • Depresyon veya anksiyete
  • 21 ülkeden 116 bin 632’den fazla yetişkinle yapılan bir anket çalışmasının verilerine göre günde 6-8 saatten fazla uyumak (şekerlemeler dahil) kalp hastalığından ölüm riskinin daha yüksek olmasıyla bağlantılı.
  • Khan, aşırı uykunun hipersomnia (veya gündüz aşırı uyku hali), gecikmiş uyku fazı sendromu, anormal hormon dengesi, parkinson veya bunamayla da ilişkilendirilebileceğini söylüyor.

Çok Fazla Uyuduğunuzu Gösteren İşaretler

  • Düzenli olarak gecede 9 saatten fazla uyumak bir işaret olsa da dikkat edilmesi gereken tek sinyal bu değil. Aynı şekilde, gecede 9 saatten fazla uyumak da her zaman endişe kaynağı değil. 
  • Çünkü bazı insanlar doğal olarak diğerlerinden daha fazla uykuya ihtiyaç duyabiliyor. ABD’li göğüs hastalıkları ve uyku tıbbı uzmanı Shanon Makekau, “İnsanların yaklaşık yüzde 2’si düzenli olarak her gece 10-12 saat uykuya ihtiyaç duyan, ‘uzun uyuyanlar’ sınıfındadır” diyor.
  • Bu insanlar için fazla uyumak normaldir. Dr. Makekau, “Bu kişilere tipik 7-9 saatlik uyku programını dayatmaya çalışmak zararlı olabilir ve etkili bir uyku borcuyla sonuçlanabilir” diye açıklıyor. Düzenli olarak her gece 9 saatten fazla uyuyor, sabah da tazelenmiş ve dinlenmiş hissederek uyanıyorsanız, uzun uyuyan biri olabilirsiniz. Ama durum böyle değilse bir sorun olduğu net.
  • Aşırı uykuya genellikle aşağıdaki belirtiler eşlik ediyor:
  • Gün içinde yorgunluk
  • Sersemlik
  • Baş ağrısı
  • Azalmış enerji
  • Ruh hali değişiklikleri
  • Uyanmak ama kalkamamak
  • Asla dinlenmiş hissetmemek

Fazla Uyumak Neden Riskli? 

  • Makekau, “Sürekli olarak önerilen uyku miktarından daha az uyumak birçok olumsuz sağlık sonucuyla ilişkilendirilirken, düzenli olarak her gece 9 saatten fazla uyumak da zararlı olabilir” diyor. Ona göre fazla uyumak şunlara yol açabilir:
  • Artan yorgunluk ve düşük enerji
  • Bağışıklık fonksiyonunda azalma
  • Stres tepkisindeki değişiklikler
  • Kalp hastalığı, diyabet ve obezite gibi kronik hastalık riskinde artış
  • Artan ölüm riski

Fazla Uyuduğunuzdan Şüpheleniyorsanız Ne Yapmalısınız? 

  • Uyanma alarmınız çaldığında erteleme düğmesine basmaktan kaçının.
  • Hafta sonları da dahil olmak üzere her gün aynı saatte uyanın.
  • Uyandığınızda mutlaka doğal ışığı görün ve hava kararana kadar yapay ışıktan kaçınmaya çalışın.
  • Bu değişiklikleri yaptıktan sonra hâlâ kendinizi düzenli olarak fazla uyurken buluyorsanız, bir doktora başvurun. Makekau, doktorunuzun genelde fiziksel muayene sonrasında uyku alışkanlıklarınızla ilgili ayrıntıları öğrenip uykunuzu etkileyebilecek ilaçları gözden geçireceğini ve birtakım tahliller isteyeceğini söylüyor. Yani randevudan önce en az iki hafta boyunca bir uyku günlüğü tutmanız; ne kadar uyuduğunuzu ve bu uykunun kalitesini not etmeniz gerekebilir.