Çocuk edebiyatının en sevdiği konulardan biridir uyku. Uykunun olduğu yerde rüyalar, uykusuzluk, esnemekten hal olanlar, uyurgezerler, karanlık ve elbette yumuşacık yataklarda anlatılan uyku öncesi masallar vardır. Hikâyesi tüm bu konulardan geçen çocuk kitaplarından bir seçki…
Bir Karın Dolusu Sır
Pimm Van Hest-Nynke Talsma, YKY
Öyküye sonundan başlayalım ve yatağına oturmuş, karın ağrısıyla kıvranarak ağlayan Moria’ya kulak verelim. Moria’nın ağrısının sebebi ne bozuk süt ne soğuk algınlığı ne de fazla şeker yemiş olması. İnanması güç ama karnı sırlarla dolu. Sırların bir insanın karnında ne işi mi var? Hemen o günün sabahına dönüp Moria’nın yaşadıklarına bakıyoruz. Moria çorabından sallanan bir ipliği çekince minicik delik büyüdükçe büyüyor ve bütün çorap sökülüyor. Daha çorapla ilgili endişesi dinmemişken, okulda yemek istemediği armudu çöp tenekesine atıyor. Arkadaşıyla oynarken giydiği annesinin elbisesini lekelemesi ise her şeyin tuzu biberi oluyor. İşte, Moria yetişkinlere anlatmaktan çekindiği ne varsa atıyor içine. Acaba Moria anne-babasına içini döküp rahatlayabilecek mi? Cesaret verip anlayışla yaklaşırlarsa neden olmasın…
Mutluluk Hediyesi
Filiz Özdem-Fethi Yılmaz, YKY
Altından meyveler, su damlacığından saraylar, şövalye fareler, aynalarla kaplı labirentler, yüzen kuşlar, uçan balıklar… Gizemler ve sürprizle dolu rüyalar âleminin enginliklerinde gezdiren ‘Mutluluk Hediyesi’, mutluluğa ve onu paylaşmaya bambaşka bir pencereden bakıyor. Büyükannesi rüyasında ne gördüğünü sorunca hatırlamadığını fark eden küçük kız başlıyor yaratıcılığını konuşturmaya. Rüyaları dinlemeyi çok seven büyükannesini mutlu etmek isteyen ufaklık atlıyor hava gemisine, çıkıyor bulutların üzerine ve rüyadan rüyaya, maceradan maceraya koşuyor. Filiz Özdem’in sürükleyici kurgusu ve Fethi Yılmaz’ın birbirinden güzel desenleriyle…
Kaplan Uykusu
Mary Logue-Pamela Zagarenski, KVA Kitap
Nevresimlerden bir koza, battaniyelerden bir yuva; ateşin önündeki kedi gibi yatağın en sıcak yerini bulana kadar kıpırdanıp kollarını yarasanın kanatları gibi kıvıran, ara sıra balina gibi kendi etrafında dönerek bir salyangoz gibi kıvrılan ve sonra kış uykusundaki bir ayı gibi örtülerine iyice sarınıp güçlü bir kaplan gibi derin bir uykuya dalan küçük bir kızın hikâyesi bu.
Oysa uyumaya hiç ama hiç niyeti yoktu, hatta sabaha kadar uyanık kalmayı kafasına koymuştu. Peki, nasıl oldu da mışıl mışıl bir uykuya daldı derseniz cevabı rüyalar âlemini andıran büyüleyici resimleriyle Pamela Zagarenski’ye Caldedott Ödülü kazandıran ‘Kaplan Uykusu’nda.
Karanlık
Lemony Snicket-Jon Klassen, Hep Kitap
Laszlo’nun aynı evi paylaştığı ve çok korktuğu karanlık bir gece yanı başında bitivererek peşinden gelmesini istiyor. Ve böylece karanlığın evine doğru tekinsiz ama bir o kadar da esrarengiz bir yolculuk başlıyor. Laszlo’nun elinde fenerle karanlığın içinde usul usul ilerlediği sahneler çocukların ezeli korkusuna ışık tutan cinsten. Bu sırada Laszlo ile karanlık arasında ufak tefek konuşmalar da geçiyor ve karanlığın, tüm bilinmezliğine rağmen ona zarar vermediğini görüyor. Hazır buzlar çözülmeye başlamışken, yazar Snicket bu fırsatı kaçırmayarak araya kaynıyor ve esprili diliyle karanlığın neden gerekli olduğunu anlatmaya girişiyor.
Çocukları korkularıyla yüzleşmeye çağırmak kolaydır. Ama onların bu çağrıya cevap verebilmeleri için korkularının küçümsenmediğini, hislerinin göz ardı edilmediğini görmeye ihtiyaçları var. Tabii bir de sürprizli, sevimli, mutlu sonlara…
Yediuyur Nerede Uyur?
Susanna Isern-Marco Soma, Uçanbalık
Günleri huzur içinde geçen Yeşil Orman sakinlerinin hayatı minik fındık faresi Yediuyur’un her gece bir başka dostunun evine sızıp gizlice uyuyakalmasıyla alt üst olur. Bir sabah Nar Bülbülü’nün kravat çekmecesinde, bir sabah Tavşan’ın havuç bahçesinde, bir başka sabah Kaplumbağa’nın gözlük kutusunda uyanır. Geyik’in boynuzlarının arası bile kıvrılıp mışıl mışıl uyuyacak yumuşacık bir yataktır onun için. Arkadaşları sorunun ne olduğunu anlamaya çalışmak yerine kendi evinde uyuması gerektiğini söylemekle yetinirler. İstenmediğini düşünen Yediuyur ise bavulunu topladığı gibi Kurt’un Gri Orman’daki evinde alır soluğu. Yalnız başına uykuya dalma fikri bazı çocuklar için edinilmesi zor alışkanlıklardan. Endişelerinin ve korkularının anlaşıldığını hissettirmenin olması gerekeni dikte etmekten çok daha etkili sonuçlar verdiğine şüphe yok. Tıpkı Yeşil Orman halkının Yediuyur’un asıl derdini anlayıp dostluk ve dayanışmayla bu sorunun üstesinden gelmeleri gibi.
Asi Kızlara Uykudan Önce Hikâyeler 1-2
Elena Favilli-Francesca Cavallo, Hep Kitap
Mucitler, aktivistler, pilotlar, yazarlar, özgürlük savaşçıları, rock yıldızları, balerinler, korsanlar, astronotlar… Küçümsenen, önlerine bin bir engel konan ama cesaret ve tutkularıyla tüm insanlığa ilham veren nice kadın. Pek çoğu ev hanımlığı, çocuk büyütmek, kadınsı giyinmek ve iyi bir eş olmak dışında neye el atsa, o mesleğin erkeklerin işi olduğu cevabını aldı. Aralarında delilik ve canavarlıkla suçlananlar, “Seni satmamız gerekiyor, evleneceksin” denilen 10 yaşında kız çocukları bile vardı. Ama onlar sadece, kalplerinden gelen, özgürce yaşamaya, keşfetmeye, öğrenmeye, mutlu olmaya hakları olduğunu haykıran sesin peşinden gittiler. ‘Asi Kızlara Uykudan Önce Hikâyeler’ dünyaya kafa tutan onlarca kadını çocuklarla buluşturuyor. Destansı hayat öyküleriyle yüreklendiren kadınlar, bizi karşımıza çıkan her türlü engele meydan okumaya çağırıyor.
Uyan Walter
Lorraine Francis-Pieter Gaudesaboos, Redhouse Kidz
Akvaryumda, trafiğin ortasında, lunaparkta ve hatta kendi doğum gününde bile uyuyakalan Walter’ı uyandırmak imkânsızdı. Arkadaşları, anne-babası, öğretmenleri istedikleri kadar, “Uyan Walter!” diye avaz avaz bağırsınlar… Bağırmak ne ki; günde iki kez buz gibi kahveyle duş alsa, gıdıklanma robotuyla gıdıklansa, 75 kişilik orkestra yanı başında müzik yapsa bile şöyle bir gözünü aralayıp tekrar uykuya dalıyor Walter.
Canı sıkılan çocukların duygularına tercüman olan ‘Uyan Walter’ arkadaşlığın hayatlarımıza kattığı renge mizahın penceresinden bakıyor. Pieter Gaudesaboos’nun öyküyü her okuyuşunuzda farklı espriler keşfedeceğiniz resimleriyse can sıkıntısını gidermeye birebir.
Uykusunu Arayan Çocuk
İrem Uşar-Merve Atılgan, Günışığı Kitaplığı
Küçük kız yatağında dönüp duruyor. Oysa herkes çoktan uykuya dalıp horlamaya bile başladı. Belki de uykusu onunla saklambaç oynuyordur. Öyleyse elinde feneri, kucağında ayıcığıyla düşlerin peşine takılmak ve uykusunu aramaktan başka çaresi yok. Ahıra, daldan sarkan yarasaların arasına, ayıların mağarasına, göl kenarına, belki de bir kayalığın tepesine bakıyor ama yok. Tek tek gözlemliyor uyuyan canlıları ama ne at gibi ne yarasa, zürafa ve kaplan gibi ne de bir mirket gibi uyuyabildiğini görüyor. Anlıyor ki bambaşka bir yerde uykusu…
İrem Uşar’ın eğlenceli ve şiirsel üslubu, Merve Atılgan’ın özgün desenleriyle birleşerek harika bir uyku öncesi masalına dönüşüyor. Gözünden uyku aktığı halde uyuyamayan minikler için.
Timsah Tigu’nun Uykusu
Şeyma Göksay-Cemre Arslan, İthaki Çocuk
O gece uykusunu alamayan timsah Tigu bir esniyor, bir esniyor ki görmelisiniz; kuşlar ağaçların tepelerine kaçıyor, leylekler telaşa kapılıyor, nehir bir o yana, bir bu yana dalgalanıyor, dallardaki yapraklar bile dökülüyor. Anlayacağınız durdurulmazsa etraftaki her şeyi savuran bir esneme rüzgârı esiyor. O zaman herkes kafa kafaya verip bu işe bir çözüm
bulmalı. Arkadaşlarının Tigu’ya sıcacık bir bardak ballı sütün ve sallanmanın bile işe yaramadığı durumlarda imdada yetişecek harika bir hediyeleri var.
Cesur Fırfır
Angela McAllister-Tiphanie Beeke, İş Kültür
Tiphanie Beeke’nin enfes resimleriyle bezeli bu kış masalı, cesur mu cesur bir ayının ve ondan da cesur olan Fırfır’ın öyküsü. Fırfır, ormanda gezintiye çıkan sahibinin cebinden düşen bir oyuncak tavşan. Onu bulansa kış uykusuna hazırlanan bir ayı. Ayıcık Fırfır’ı evine ulaştırmaya söz veriyor ama gözleri de giderek ağırlaşıyor. Fırfır ise yol boyu şarkılar söyleyerek ayının uyuyakalmasına engel oluyor. Sonunda evine kavuşan Fırfır’ın içi hiç de rahat değildir. Ya ayı mağarasına varamadan uyur kalırsa, ya kar üstüne yağıp donmasına neden olursa… Böylece tüm cesaretini topluyor ve ayıyı bulmak için yollara düşüyor Fırfır.
BUNLARI ISKALAMAYIN
Ayı Olmayan Ayı, Frank Tashlin, Redhouse Kidz
Uykucu Sılot’la Uykusuz Kivi, İpek Arman-Okan Bülbül-Çağatay Akyol, Elma Çocuk
Rüyalarımın Koyunu, Gamze Sürcan, Kırmızı Kedi
Uyurgezer Ayı, Joan Aiken, Tudem
Babam Uyumak Bilmiyor, Coralie Saudo, Kris Di Giacomo, Uçanbalık
Uyku Vakti Babişko, Dave Hackett, Bilgi
Esneme Kitabı, Marco Viale, Mavi Bulut
Gece Misafiri, Erika Bartos, YKY
Kaçan Uykuların Peşinden, Doğan Gündüz, Can Çocuk
Frederick, Leo Lionni, Elma Çocuk
