Mevsimsel depresyonun sadece sonbahar ve kış aylarında ortaya çıktığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Belirtileri arasında üzgün ve kaygılı hissetme, düşük enerji, iştah azalması, uyuma zorluğu ve tahammülsüzlük de bulunan yaz depresyonunu yakından tanımaya ne dersiniz?

Bazen biyolojik durumlar, bazen mevsime özel yaşam olayları… Örneğin yaz tatili masrafları, sosyal medyada insanların tatil anılarına maruz kalmak, izinde olan iş arkadaşlarının görevlerini üstlenmek gibi değişimler… Tetikleyen etkenler değişebilir ama bilmemiz gereken şu ki mevsimsel depresyon sadece sonbahar ve kış aylarıyla sınırlı değil. Peki nasıl başa çıkacağız? Gelin, uzman klinik psikolog Merve Umay Candaş Demir’in (Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi), tipik belirtileri arasında üzgün ve kaygılı hissetme, düşük enerji, iştah azalması, kilo kaybı, uyuma zorluğu, uykusuzluk ve tahammülsüzlüğü saydığı yaz depresyonuyla başa çıkma tavsiyelerine kulak verelim…

Yaz Depresyonu Kimlerde Görülüyor? 

  • Yaz mevsimi çoğumuz için ruhsal anlamda daha canlı ve fiziksel açıdan da daha hareketli olduğumuz bir tabloyu ifade ediyor. Ancak son dönemde yapılan çalışmalar bir şeyleri gözden kaçırdığımızı gösteriyor. Bazıları için biyolojik belirteçler, bazıları için ise yaz döneminde yaşanan özel yaşam olayları sebebiyle yaz aylarında depresif semptomlar görülebiliyor.
  • ‘Mevsimsel özellikli depresyon’ en bilinen haliyle, sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkan, uykularda artış, karbonhidrat ağırlıklı beslenmeyi içeren iştah artışı ve kilo alımıyla seyreden, ilkbahar ve yaz aylarında iyileşme gösteren depresif dönemler şeklinde tanımlanmıyor. Ancak mevsimsel özellikli depresyon vakalarının yüzde 10’u yaz döneminde yaşıyor.

Sıcaklıkların Artması Yaz Depresyonunu Artırıyor 

  • Yaz depresyonunun tipik belirtileri üzgün ve kaygılı hissetme, düşük enerji, iştah azalması, kilo kaybı, uyuma zorluğu, uykusuzluk ve tahammülsüzlük.
  • Yaz depresyonunun nedenleri üzerine çalışmalar devam etmekle beraber, en önemli nedenlerinden biri yaşanan iklim değişikliği krizi. Hepimizin bedeninde dış dünyanın koşullarına göre kendini düzenleyen homeostatik bir denge mekanizması var. Bu mekanizma sıcak ve soğuk havalarda bedenimizin kendi iç ısısını dengelemesine yardımcı oluyor. Yaz depresyonu yaşayan kişilerin bu mekanizmalarında güçlük olduğu ya da yaşanan radikal iklim olaylarının bu mekanizmayı bozduğu söylenebilir.
  • Özellikle ekvator bölgesine yakın, sıcak ülkelerde yaz depresyon oranlarının daha yüksek olduğu görülmekte. Sıcaklığın 35 derecenin üzerine çıktığı günlerde kişilerin tahammül seviyeleri düşüyor, daha agresif belirtiler sergileyebiliyorlar, zihinsel işlevlerde bellek, dikkat problemleri ortaya çıkabiliyor.
  • Artan nemle uyku düzeni ve kalitesi bozuluyor. Uyku hormonu melatonin ve duygu durumumuzla ilgili serotonin dengesinin bozulmasıyla depresyon

Tatil Masrafları da Yaz Depresyonunu Tetikleyebilir 

  • Yaz depresyonunun doğaya ait sebepleri de bulunuyor. Polenlerin fazlalaşması, gün süresinin uzaması, fazla gün ışığına maruz kalmak gibi doğasal nedenler tetikleyici olabiliyor. Çalışmalar özellikle alerjik bünyeye sahip insanların polen miktarının artmasıyla yaz döneminde depresif ruh haline daha yatkın olabileceğini söylemekte.
  • Yaz aylarında günlük rutinlerimizin değişmesi de ruh sağlığımızı bozabiliyor. Öğretmenler gibi mevsimlere göre değişen meslekleri olan kişiler için program değişiklikleri, ofis çalışanları için yazın alınan izinler sebebiyle iş akışı değişiklikleri, izinde olan iş arkadaşının görevini de üstlenmek gibi zorlayıcı değişimler, yaz tatili masraflarının giderleri artırması, özellikle yaz döneminde yaşanan gelir kaybıyla başa çıkmak duygusal açıdan strese neden olabiliyor.
  • Ek olarak, sosyal medyanın da etkisiyle sık sık insanların tatil anılarına maruz kalmak, ‘herkes eğleniyor’ algısıyla kişinin kendini yalnız hissetmesine ve depresif belirtiler yaşamasına neden oluyor.
  • Yine bu mevsimde sosyal medyanın beden imajına dair etkisi ön plana çıkıyor. Giysi katmanlarının azalması, kişilerin kendi bedenlerine dair sorgulamaya girmesi ve sosyal içe çekilme yaşaması ihtimalleri de yaz dönemi depresyonunun sebepleri arasında.

Yaz Depresyonundan Uzak Kalmak için Bu Önerilere Dikkat! 

  • Yaz depresyonuyla başa çıkmak için planlama yapmak işe yarayan bir yöntem. Tatil planlarımızı ekonomik bir şekilde yapmak, tarihleri belirlemek kontrol hissi verecektir. Kısalan geceleri ve akşam planlarını göz önünde bulundurduğumuzda haftalık olarak uykumuzu dengelemek için bazı günler dinlenmeye izin vermemiz ve erken uyumamız da yardımcı olacaktır.
  • Rutinlerimizi koruyarak artan sıcaklıklarla başa çıkmak için mümkün olduğunca kendimizi sıcak saatlerde kapalı ortamda tutmalı, mevsime uygun giyinmeli ve bol sıvı alımıyla bedenimizin sıcakla başa çıkmasına yardımcı olmalıyız. Günün erken ya da geç saatlerinde spor yapmak hem sıcaktan korunmamız hem de fiziksel sağlığımız için önemli.
  • Sosyal destek her aşamada anahtar yöntemdir denebilir. Sosyal medyadaki fotoğraflara aldırmadan kendi hayatınızı planlamak, tercih edilen yalnızlığın dışında kendinizi rahat hissettiğiniz bir arkadaşınızla planlar yapmak faydalı olacaktır.
  • Son olarak kendini korumak, tüm sorumluluğu üstlenmemek, kendini ekonomik açıdan ağır yükler altına sokmamak, tatil anlayışımızı sorgulamak, toplumun dayatmalarına teslim olmamak da yaz depresyonuna girmemek için alınacak önlemlerden olabilir.
  • Tüm bunlar işe yaramadığında durumunuzu ayrıntılı değerlendirmek, psikoterapi desteği ve ilaç tedavileri için ruh sağlığı uzmanlarına başvuruda bulunulabilir.