Yeni bir araştırmaya göre erken yatan ve daha uzun süre uyuyan gençler daha zeki oluyor. Öyle ki, araştırmacılar uykudaki küçük farklılıkların bile ergenlerin bilişsel yetenekleri üzerinde yaptığı etkiye şaşırmış durumda.
Araştırmacılar, yaşıtlarına göre daha erken yatan ve daha uzun süre uyuyan gençlerin daha keskin zihinsel becerilere sahip olma ve bilişsel testlerde daha iyi puan alma eğiliminde olduklarını açıkladı.
Çalışma 3 bini aşkın ergen üzerinde yapıldı. Sonuçlar; en erken yatan, en uzun süre uyuyan ve en düşük uyku kalp atış hızına sahip olan katılımcıların okuma, kelime bilgisi, problem çözme ve diğer zihinsel testlerde diğerlerinden daha iyi performans sergilediğini gösterdi.
Araştırmacılar, sağlıklı uyku alışkanlıklarına sahip gençlerin kötü uyuyanlardan daha iyi puan almasını bekliyorlardı. Ancak uykudaki küçük farklılıkların bile yarattığı etki karşısında şaşırdılar.
Cambridge Üniversitesi’nde klinik nöropsikoloji profesörü olan Barbara Sahakian, sonuçları “Daha iyi bilişsel yetenekleri uykunun tetiklediğini düşünüyoruz çünkü kısmen uyku sırasında anılarımızı pekiştiriyoruz” diyerek yorumluyor.
İyi Uyuyanlar Daha Başarılı Oluyor
İyi bir gece uykusu, uzun zamandır daha iyi zihinsel performansla ilişkilendiriliyor. Ancak araştırmacılar, kritik beyin gelişiminin, daha geç yatma zamanlarına ve genel olarak daha az uykuya geçişle çakıştığı ergenlik döneminde neler olduğunu hâlâ çözmeye çalışıyor.
Sahakian’ın ekibi ve Şanghay’daki Fudan Üniversitesi’nden araştırmacılar, ABD’de beyin gelişimi ve çocuk sağlığına ilişkin en büyük uzun vadeli araştırma olan ergen beyin bilişsel gelişim çalışmasında, 3 bin 222 gençten elde edilen verileri analiz etti. Katılımcıların beyin taramaları, bilişsel testleri yapıldı ve akıllı cihazla uykuları takip edildi.
Çalışma, en iyi uyku alışkanlıklarına sahip olanların bile, uzmanların önerdiğinden daha az uyuduğunu ortaya koydu. Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi’ne göre 13-18 yaş arası gençlerin gecede 8-10 saat uyuması gerekiyor.
Araştırmada gençler üç gruba ayrıldı. Katılımcıların yaklaşık yüzde 39’unu oluşturan ilk grup, en geç yatan ve en erken uyanan, gecede ortalama 7 saat 10 dakika uyuyan ergenlerden oluşuyordu. Katılımcıların yaklaşık yüzde 24’ünü oluşturan ikinci grubun ortalama uyku süresi 7 saat 21 dakikaydı. Katılımcıların yaklaşık yüzde 37’sini oluşturan üçüncü grup ise en erken yatan, en uzun süre uyuyan ve en düşük uyku kalp hızına sahip olan gruptu ve ortalama 7 saat 25 dakika uyudular.
Sonuçta, üçüncü gruptakiler bilişsel testlerde en yüksek puanı aldı, onları ikinci grup izledi, birinci grup ise en kötü puanı aldı. Beyin taramaları da üçüncü gruptakilerin en büyük beyin hacimlerine ve en iyi beyin fonksiyonlarına sahip olduğunu gösterdi.
Uykuda Küçük Farklılıklar Bile Büyük Etki Yaratıyor
Sahakian, uykudaki küçük farklılıkların böyle bir etkiye sahip olmasının ‘şaşırtıcı’ olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bu, uyku miktarlarındaki küçük farklılıkların zaman içinde birikerek sonuçlarda büyük bir fark yarattığını gösteriyor.”
Ayrıca, uykularını iyileştirmek ve zihinsel becerilerini artırmak isteyen gençlere, uykuya yardımcı olması için düzenli egzersiz yapmalarını ve akşam geç saatlerde cep telefonu ya da bilgisayar kullanmamalarını öneriyor.
Oxford Üniversitesi’nde uyku tıbbı profesörü olan ve çalışmaya katılmayan Colin Espie’nin çalışma hakkındaki yorumları da aydınlatıcı: “Karmaşık görevleri yerine getirebilen son derece gelişmiş beyinlere sahip olmanın sonuçlarından biri, insanlar olarak özellikle gelişme çağında uykuya bağımlı olmamızdır. Bu araştırmanın da gösterdiği gibi, geç uykuya dalmak ve daha az uyumak sorun yaratıyor. Şüphesiz bu durum, gençlerin okul için nispeten erken kalkmaları ve hafta sonları da ‘sosyal jet lag’ olarak bilinen bir olguyu yakalamaya çalışmaları gereken okul günlerinde, daha da kötüleşmekte. Toplum olarak, örneğin ortaokulda, kişisel ve sosyal eğitime daha fazla uyku sağlığı içeriği ekleyerek, uykuya daha fazla önem vermemiz iyi olur.”
York Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Gareth Gaskell da erken gençlik dönemine odaklanılmasını memnuniyetle karşılayanlardan: “Ergenlik dönemine daha fazla yoğunlaşılmalı. Böylece yetersiz uyku düzenine sahip olabilecek ergenlere nasıl yardımcı olabileceğimizi öğrenebiliriz. Genellikle, uyku zamanlamasını ve süresini iyileştirmek için yatma zamanı rutininde, örneğin ekran kullanımı konusunda oldukça basit değişiklikler yapılabilir.”
