Binlerce öğrenci bu hafta sonu hayatlarında önemli dönüm noktalarından biri sayılabilecek bir sınava, YKS’ye girecek. Hem gençlerde hem de ailelerde tansiyon yüksek! Peki sınav kaygısını yenmek için neler yapılabilir?
Hayat elbette yönüne tek bir sınavla müdahale edebileceğiniz bir şey değil. Ancak bazı sınavlar var ki o yönü büyük ölçüde belirleyebiliyor. Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) bunlardan biri. Dolayısıyla öncesinde stres de büyük oluyor. Uzmanlar, sınav kaygısının gençlerde başaramayacakları korkusuna neden olduğunu belirtiyor. Öyle ki, aşırı terleme ve idrar tutamama gibi fiziksel tepkilerle de karşılaşılabiliyor.
Sınav kaygısı olan gençlerde aşırı mükemmeliyetçi aile yapısı görüldüğünü kaydeden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Mükemmeliyetçi, eleştiren, yargılayıcı ve kıyaslayıcı ebeveyn profilleri, çocuğun özgüveninin düşmesini neden oluyor. Bu durum, sınavları da olumsuz etkiliyor” diye konuşuyor. Peki, YKS’ye sayılı gün kala sınav kaygısını yenmek için neler yapılabilir?
Sınav Kaygısının Üç Temel Boyutu
Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, sınav kaygısının düşünsel, duyusal ve davranışsal olmak üzere üç temel boyutu olduğunu vurguluyor: “Düşünsel boyutta sınav kaygısı yaşayan insanların akılları sürekli sınavla meşgul oluyor, dersleri ağır ve zor olarak algılıyor ve başaramayacakları korkusunu yaşıyorlar. Duyusal olarak bu çocuklarda aşırı terleme ve idrar tutamama gibi durumlar görülebiliyor. Davranışsal olarak ise yoğun bir performans düşüklüğü kendini gösteriyor.”
Sınav Kaygısı Taşıyan Öğrencilere Aileleri Nasıl Davranmalı?
Sınav kaygısı olan gençlerin aile yapılarının da altını çizen Kilit, “Aileler bu konuda aşırı mükemmeliyetçi olmamalı; çocuğunun kapasitesini, artı ve eksilerini ya da çocuğundan ne bekleyebileceğini bilmeli. Çocuğun daha çabuk kaygılanan bir genel yapısı varsa günlük hayatını organize etmek konusunda bazı sıkıntılar yaşayabiliyor. Bu çocukların özgüveninin genellikle düşük olduğu ve ağır algıladığı da görülebiliyor. Anne ve babanın çocuğun özgüvenini yükseltmek ve çabuk kaygılanmasının ardında bulunan durumu, varsa hiperaktivite bozukluğu, sosyal fobi ve diğer kaygı bozukluklarını irdelemesi gerekiyor” diyor.
Sınav Kaygısını Yenmek için Neler Yapılmalı?
Sınav kaygısının çok olması durumunda, öncelikle arkasında başka bir psikiyatrik rahatsızlık olup olmadığının incelenmesi gerektiğine işaret eden Kilit, “Sınav kaygısı, hiperaktivite bozukluğu ve diğer kaygı bozukluklarıyla birlikte görülebilir. Bu nedenle, doğru bir değerlendirme yapılmalı” diye konuşuyor.
Sınav Kaygısında Anne-Baba Tutumlarının Etkisi
Sınav kaygısının oluşumunda anne-baba tutumlarının önemli bir rol oynadığını da vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, son uyarısını ise şöyle yapıyor: “Mükemmeliyetçi, eleştiren, yargılayıcı ve kıyaslayıcı ebeveyn profilleri, çocuğun özgüveninin düşmesini neden oluyor. Bu durum, sınavları da olumsuz etkiliyor. Anne-babaların çocuklarıyla ilgili tutumlarını gözden geçirmeleri ve bu konuda danışmanlık almaları önemli. Çocuğun özgüveninin tekrar yükseltilebilmesi için bireysel psikoterapi öneriyoruz. Sınav kaygısı çocuğun performansını ciddi şekilde etkiliyorsa ve tedavi edilmezse depresyon, kaygı bozuklukları, duygu durumunu düzenleyememeye kadar götürebilecek psikiyatrik rahatsızlığa neden olabiliyor.”
Sınav kaygısını ele aldığımız yazıda belirtilen tüm detayları dikkate aldıysanız, sınav başarısını etkileyen önemli bir diğer faktör olan uyku kalitesini göz ardı etmemelisiniz. Bu nedenle “Sınav Başarısının Yolu Uykudan Geçiyor” yazımızı da inceleyebilirsiniz.
