Son yıllarda gastronomide değişikliklerin hızına yetişmek hayli zor oluyor. Biz daha kinoaya ne kadar da yenilikçi bir besin derken dünya onu eskitip yeni tahıla geçti bile. Karşınızda Batı Afrika dolaylarından fonio…
Gastronomi dünyasının yükselen yıldızı fonio, Afrika kıtasının ekilen en eski tahılı kabul ediliyor. Mazisi 5 bin yıldan bile eski. Batı Afrika’ya özgü ve yaygın olarak Burkina Faso, Gine, Senegal, Mali, Nijerya gibi ülkelerin dağlık bölgelerinde sevilen bir besin.
Bazı bölgelerde sosyokültürel önemi de var. Senegal, Burkina Faso, Mali ve Togo’da geleneksel olarak devlet yöneticileri ve kraliyet ailesi için ayrılıyor. Ayrıca düğün ve vaftiz töreni gibi özel kutlamalarda servis ediliyor. Togo’nun bazı bölgelerinde doğumdan sonra kanın pıhtılaşmasını önlemek ve emziren kadınlarda süt üretimini artırmak için kullanılıyor.
Gübre veya başka katkılara ihtiyaç duymadan, kuraklık koşullarında ve nispeten fakir topraklarda bile yetişebilen bu ürünün barındırdığı mucizelerin hakkı ise bugüne kadar pek verilmemiş.
Ancak bu durum artık değişiyor. Fonio bugün Batı Afrika için öncelikli mahsul listesinde. Besin değerleri ve çevresel özelliklerinin yanı sıra beslenme tarzlarını çeşitlendirme potansiyeli nedeniyle de yükselişte. Kıtadaki küçük çiftçiler için de önemli bir gelir kaynağı olmuş durumda.
Yeni mucize besin
Gelelim besin değerlerine… Kalsiyum, demir, bakır, çinko ve magnezyum gibi mineraller içeren fonio, B vitamini açısından zengin. Ayrıca orta miktarda lif ve protein barındırıyor.
Bitki bazlı aminoasit için de harika bir kaynak. Protein bileşimi beyaz pirinçle karşılaştırılabilir olmasına rağmen önemli ölçüde, daha yüksek miktarlarda kükürt içeren aminoasitler olan metiyonin ve sistein içeriyor. Vücudun üretmediği, ancak dışarıdan alınabilen metiyonin; cilt elastikiyeti, saç uzaması, tırnak sağlığı ve doku onarımında rol oynuyor.
Fonio bir tam tahıl. Bütün tam tahıllar gibi kilo yönetimine ve bağırsak sağlığına olumlu etkileri var. Ayrıca tip 2 diyabet ve kalp hastalığının yanı sıra pankreas ve mide kanseri risklerini de azaltan etkileri olduğu söyleniyor.
Glütensiz olduğu için de glüten duyarlılığı veya çölyak hastalığı olanlar için güvenli bir besin fonio. Bunun yanı sıra ince bağırsakta sindirime ve emilmeye direnen nişasta içeriyor. Dirençli nişastaların sağlığa faydası büyük; insülin duyarlılığını artırmada ve kan şekeri seviyelerini düşürmede önemli rol oynuyorlar.
Bu mucize tahılın glisemik indeks puanı düşük. Yani kan şekeri seviyenizi hızlı bir şekilde yükseltmiyor. Bu nedenle, şeker hastalarının kan şekerlerini yönetmelerine yardımcı olabiliyor.
Nasıl yenir?
- Fonio’yu herhangi bir tahıl yerine kullanabilirsiniz.
- Yulaf lapası gibi pişirip yulaf yerine onu deneyebilirsiniz.
- Çorbalara ve tencere yemeklerine ekleyebilirsiniz.
- Salatalara koyabilirsiniz.
- Ekmek, kurabiye, kek gibi pişmiş ürünlerde un haline yer verebilirsiniz.
