Dünya hızlı kirleniyor. Var olan kaynaklar korunmadığı gibi insan eliyle hızla daha da kötü bir noktaya sürüklenir. Gidişatı tersine çevirmek için yapılacak şeylere büyük-küçük demeden girişmek şart. İlk adımları atmak için en temel kuralları sıralıyoruz…

Yatsan

Çöp ayrıştırma; atıkların sınıflarına göre ayrımı, kompostlama, geri dönüşüm gibi atık yönetimi kavramlarının önünü açan, temelde kuru ve ıslak çöpün ayrılmasını ifade eden bir işlem. Bunu yaparken nihai hedef, düzenli depolama alanları nedeniyle baş etmek zorunda kaldığımız atık yığınlarını azaltmak ve nihayetinde toprak, su, hava kirliliğini önlemek.

Peki daha önce hiç buna girişmediyseniz ama bir yerden başlamak niyetindeyseniz neler yapabilirsiniz? Toplanın, en temel kuralları anlatıyoruz:

  1. Yaş atıklar

Bu gruba daha çok mutfak atıkları da diyebiliriz. Sebze-meyve çekirdekleri ve kabukları (ki artık bunları da atmamalı, olabilecek en hızlı şekilde atıksız mutfağa geçmelisiniz), yemek artıkları (ki bunu mutlaka önlemeli, gıda israfını durdurmaya yönelik kararlar almalısınız), kahve veya çay posaları, eğer bahçeniz varsa yaprak ve dal gibi atıklar bu gruba giriyor. Tüm bu atıkları zengin organik kompost haline dönüştürebilirsiniz. Bunun için bu tür atıkları biriktirebileceğiniz bir kutunuz olsun. Kompostlama sürecini nasıl yönetebileceğinizi öğrenmekse artık çok kolay. Arama motoruna ‘evde kompost yapma’ yazıp size en uygun yöntemi seçebilirsiniz. Detayları öğrenene kadar bir kompostlama kiti de satın alabilirsiniz.

  1. Kuru atıklar

Bu grup geri dönüştürülebilir ve geri dönüştürülemeyen atıklar olarak ikiye ayrılıyor. Kullanılmış kâğıt havlular, tehlikeli kimyasal kapları, köpük malzemeler gibi maddeler, geri dönüştürülemeyen veya yeniden kullanılamayan bazı kuru atık örnekleri. Geri dönüştürülebilir kuru atıklar arasında ise pet şişeler, plastik torbalar, gazeteler, cam şişeler, plastik çatal bıçak takımları, lastikler, kartonlar ve benzerleri bulunuyor. Bu geri dönüştürülebilir atıkları kaynağında ayrıştırabilmek doğayı koruma yolunda yapılacak en değerli işlerden biri. Bugün pek çok yerel yönetim bu işlemler için teşvik edici ve yol gösterici politikalara uygun çalışmalar yapıyor. Onları takipte kalın ve sınıfına göre geri dönüştürülebilir atık kumbaralarından yararlanın. Kuru atıklar genel olarak toplam evsel atığın yüzde 30-40’ını oluşturuyor. Bu atıkları biriktirdiğiniz bir çöp kutusu edinin ve haftada bir-iki kez uygun şekilde boşaltın.

  1. Sıhhi atık

Çocuk ve hasta bezleri, hijyenik pedler, hijyenle ilgili ürünler, prezervatifler, tamponlar, kirli peçeteler bu gruba giriyor. Bu grupla paralel sayabileceğimiz bir de tıbbi atık grubu var: Kan veya vücut sıvıları bulaşmış maddeler, bu şekilde kirlenmiş çarşaf veya yatak takımları, kullanılmış pansuman ekipmanları da bu sınıfta değerlendiriliyor. Uzmanlar hastalıkların yayılmasını önlemek için tıbbi ve sıhhi atıkların yakılmasını öneriyor. Bunu evde yapamazsınız ama bu atıkları ayrı bir yerde biriktirip yakınınızda tıbbi atık kutusu varsa atabilirsiniz. Bunu da yapamıyorsanız mutlaka ayrı bir grup olarak biriktirmeye önem verin.

  1. Elektronik atık

Buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makineleri, fırın… Ampuller, toner kartuşları, piller, monitörler… Kablolar, şarj cihazları, dizüstü bilgisayarlar, telefonlar, flash diskler, çipler… Gördüğünüz gibi bu grupta en hacimlisinden en ufağına kadar yayılan bir yelpazede çok çeşitli atık var. Biriktirebileceğiniz kadar küçük parçaları yine diğer atıklardan ayrı bir kutuda toplayarak haftalık, aylık veya yıllık olarak uygun şekilde bertaraf edebilirsiniz. Tıpkı kuru atıklar gibi elektronik atıklarınızı da bağışlayabileceğiniz veya takas edebileceğiniz birçok kamuya açık e-atık bırakma noktası, çevrimiçi toplama hizmetleri ve geri dönüşüm merkezleri bulunuyor.

  1. Ofiste atık nasıl ayrılır?

Artık çoğu ofis, biri geri dönüştürülebilir atıklar, diğeri yaş atıklar için olmak üzere iki kutulu bir sistem izliyor. Ama tıpkı evinizde olduğu gibi, ofiste de ne kadar çok ayırırsanız o kadar iyi olur. İşte her ofiste alınabilecek önlemler:

  • Yemekhane veya kafeteryada kalan yemek, sebze-meyve kabukları, çay poşetleri gibi yaş atıklar için bir çöp kutusu. Yaş atık hacmi çok büyükse, yerinde kompostlama tercih edilebilir.
  • Kuru atıklar ayrıca plastik, metal, cam ve kâğıt kutuları olarak ayrılabilir. Her tür çöpün her hafta geri dönüşüm merkezlerine gönderildiği bir sistem oluşturulabilir.
  • CD’ler, bitmiş kalemler, ampuller, lambalar, bilgisayar sistemleri, elektrik kabloları, klavyeler, piller gibi elektronik atıklar ofis tarafından toplanarak e-atık toplama merkezlerine taşınabilir.
  • Banyolara mutlaka ped gibi sıhhi atıklar için çöp kutuları yerleştirilmelidir.